#020today: Harry van Kruiningen online

Toen zij contact opnam met ons museum over het schilderij ‘Tunnelbouw’ en ik haar polste voor een blog, was het antwoord: “Leuk! Ik ken het uitzicht heel goed, want mijn oma woonde op de Archimedesweg 74 boven, net om de bocht bij de tunnel. Als kind zat ik vaak uren voor het raam naar buiten te kijken. Vooral in de winter was het leuk als het glad was en de auto's de bocht uitvlogen. Mijn oma was de tante van de schilder, dus wellicht heeft hij ook daar voor het raam gezeten. Hij kwam er in ieder geval heel vaak. Ik heb Harry van Kruiningen natuurlijk ook goed gekend.”

Voor deze blog hebben we enkele vragen voorgelegd aan Annemieke Jurgens.

Mijn indruk is dat de naam van de kunstenaar Harry van Kruiningen niet bijster bekend meer is. Hoe was dat in zijn tijd? En hoe zou je zijn werk willen kenschetsen?

Zijn grootste roem vergaarde hij in de jaren ‘60 tot eind ’80. Na zijn dood in 1996 is hij in het vergeetboek geraakt. Samen met Escher behoorde hij tot de grootste grafici van de 20ste eeuw. Hun werk is echter helemaal niet met elkaar te vergelijken. Een bekende criticus typeerde hen als volgt: “Bij Escher overheerst de geest, bij Van Kruiningen het gevoel”. Het werk van Van Kruiningen is ontsproten aan zijn fantasie, maar er zijn wel stukjes werkelijkheid zichtbaar. Hij schept droombeelden, maar laat de ons ook met een andere blik kijken naar alledaagse werkzaamheden.

Zijn sociale bewogenheid schemert door zijn onderwerpen heen, bijvoorbeeld in de serie over Amsterdam in de Middeleeuwen of in zijn keuze voor Multatuli en Spinoza, twee tegendraadse Amsterdammers. Die waren net zo recalcitrant als Van Kruiningen zelf. Zijn laatste werken betroffen de verbeelding van het nietigste leven, de bacteriën en de algen. Lang voordat Micropia in Artis de echte microben liet zien, had hij ze al onder de microscoop bekeken en met behulp van zijn fantasie kleurrijk verbeeld in de series ‘Het Ontstaan van de Seksualiteit’ en ‘Het Ontstaan van het Leven’. Een mix van fantasie en werkelijkheid, zoals al zijn werk.

Je bent nu met een website over Harry van Kruiningen online gegaan. Het proefschrift komt eraan. Welke plannen rond deze kunstenaar heb je nog meer?

We hebben een stichting opgericht die zich gaat beijveren om een prachtige oeuvrecatalogus uit te geven. Een echt publieksboek met mooie verhalen en schitterende illustraties. Daarin krijgen ook zijn jeugdboeken Eekje Hoorn, Immeke de Honinbij en De Apen van mijnheer Pimpermeijer een plaats. Boeken die de oudere lezers zich vast herinneren. En natuurlijk willen we graag een tentoonstelling van zijn werk organiseren. We denken hierbij aan Arti op het Rokin, want daar heeft hij vaak grote exposities gehad.

Wat fascineert je zodanig in deze kunstenaar dat jij je hier zo langdurig en intensief mee bezighoudt?

Harry van Kruiningen was een zeer veelzijdig kunstenaar. Hij was schilder, graficus en monumentaal kunstenaar. Hij maakte mozaïekwanden op het bordes van het voormalige Cartesiuslyceum in de Piet Mondriaanstraat, maar ook in de hal van de flat Het Breed in Noord, waar hij van 1973 tot 1988 woonde. Hij was van jongs af aan ervan overtuigd dat hij kunstenaar zou worden en zette daarvoor alles op alles. Dat vastbijten in iets wat je wilt bereiken, dat spreekt me aan.

Kun je een toelichting geven bij het schilderij ‘Tunnelbouw’ uit 1936 over de bouw van het spoorviaduct tussen de Watergraafsmeer en de Indische Buurt?

De bewoners van de Watergraafsmeer en de Indische Buurt waren van elkaar gescheiden door de spoorlijn Amsterdam-Amersfoort. Auto’s, fietsers en voetgangers waren vele minuten per dag kwijt met wachten voor de spoorwegovergang: die werd bewaakt door wachters, opdat niemand er stiekem overheen ging.  Het spoor werd ter hoogte van de Archimedesweg uitgebreid met een rangeeremplacement. Een spoordijk met een viaduct was een goede oplossing om het verkeer vlot te laten doorstromen.

Harry van Kruiningen die destijds om de hoek van de Archimedesweg woonde, heeft de werkzaamheden bij de bouw vastgelegd op een schilderij.  Als kunstenaar zag hij de poëtische kleuren, bijna pasteltinten, van de bouwplaats in relatie tot het zware werk. Hij verwerkte beide tot een modern schilderij in de trant die in het Interbellum mode was: Nieuwe Zakelijkheid.

Voor een link naar de website over Harry van Kruiningen klik hier.