David & Goliath
In de Bijbel staat beschreven hoe David, de herdersjongen die koning van Israël wordt, de reus Goliath verslaat. (1 Sam. 17:38-51). David trekt ten strijde met vijf stenen in zijn tas. Eén steen heeft hij slechts nodig om zijn opponent te vellen. Welgemikt, goed geslingerd, tegen het voorhoofd van de vijand, die onmiddellijk wordt geveld en vervolgens met zijn eigen zwaard door David wordt onthoofd.
Goliath 2.jpg
Het Oude Doolhof in 1845, Hilmar Johannes Backer (1804-1845), Willem Hekking jr. (1825-1904),
Collectie Stadsarchief Amsterdam
Het Oude Doolhof
Zoals hij in de Bijbel beschreven wordt, zo staat de nog nietsvermoedende reus in onze Amsterdam Galerij opgesteld. Vijf meter hoog, in strijdtenue verpakt met zwaard, koperen helm, geschubd pantser en koperen scheenplaten. Groot en sterk én onoverwinnelijk. Daar denkt David anders over. Hij staat klaar om aan te vallen.
De beeldengroep is afkomstig uit het "Oude Doolhof" aan de Prinsengracht ter hoogte van de Looiersgracht. Tussen 1625 en 1862 bevindt zich hier een pleziertuin vol beelden van Bijbelse en mythologische figuren, fonteinen, bedriegertjes en een labyrint.
Goliath 3.png
Goliath, Ger Kuylenburg, 1996, Collectie Amsterdam Museum
Een vernuftig mechaniek
In sommige van de beelden heeft beweging gezeten. Zo ook in onze Goliath. Daartoe is aan de achterzijde van zijn uitgeholde houten lijf een vernuftig mechaniek ingebracht. Een samenspel van losse oogbollen, haakjes, stangen, spijkers en twee stevige koorden, doet zijn hoofd naar links en naar rechts bewegen en zijn ogen rollen. Terwijl een explicateur de bezoekers van de tuin de Bijbelse verhalen voorschotelt, trekt een verdekt opgestelde helper aan de touwtjes. De beelden komen, tot groot vermaak van de bezoekers, tot leven. Na verloop van tijd loopt de voorstelling niet meer zo gesmeerd. Volgens een bezoeker uit 1845 wendt Goliath zijn hoofd maar moeizaam 'met een ratelend geluid'.
Goliath 4.png
Röntgenfoto ten behoeve van de restauratie van de David & Goliath beeldengroep, 1994, Fotocollectie Amsterdam Museum
Ook David en de schilddrager dragen hun steentje bij aan de pret. Zij hebben eenzelfde operatie ondergaan. In de holte van hun ruggen zijn nog zichtbaar restanten van een mechaniek achtergebleven zoals dat van Goliath. Röntgenfoto's ten behoeve van een grondige restauratie in 1994, tonen onderdelen van een oogmechaniek. De ogen van David zijn zo ingesteld dat hij naar zijn reusachtige slachtoffer op kan kijken. Ergens tussen toen en nu zijn de twee beelden vastgezet.
Welkom in de 21ste eeuw
Hij kan het nog steeds onze Goliath, draaien met zijn hoofd en ogen en ook David is weer actief, maar in deze moderne tijd wordt er niet meer aan de touwtjes getrokken. Beiden luisteren nu naar een afstandsbediening. Van ongeloof alleen al zou ons boegbeeld nu met zijn ogen rollen.