Ons object van de dag staat in het teken van de herdenking van de Februaristaking op 25 februari 2012. Het afgebeelde schilderij maakt deel uit van een indrukwekkende serie van 19 tekeningen en 16 schilderijen van Clara de Jong (1928-2005) met als overkoepelende titel: De geschiedenis van de deportatie van de Amsterdamse joden 1940-1945.
#020today: Deportatie
Serie werken van Clara de Jong
De serie werd in 1985 door het Amsterdam Museum aangekocht en tentoongesteld. Later werd de serie diverse keren geëxposeerd, waaronder in het toenmalige Oost-Duitsland en in Israël. Bij de tentoonstelling van het werk in Museum Henriëtte Polak in Zutphen (1999) verscheen de publicatie Clara de Jong : denken in beelden; hieruit citeren we de auteur Peggie Breitbarth over de totstandkoming van de serie:
Na veertig jaar emotionele verwerking, na twintig jaar professioneel kunstenaarschap en na vele maanden historisch onderzoek kwam een beklemmend en belangrijk kunstwerk tot stand, dat in het onvervreemdbare handschrift van Clara de Jong het verschrikkelijke verhaal vertelt van de systematische moord op de joden.
Zij gebruikte verschillende elementen. In de eerste plaats teksten. Fragmenten van de verordeningen van de bezetter, die het leven van de joden steeds verder inperkten, vormen de basis van het werk. De beklemming die daar van uit gaat is groot. Er zijn fragmenten van brieven en gedichten, waardoor ook de persoonlijke kant gaat leven. Mensen die tegen de verdrukking in de moed proberen te bewaren, mensen die weigeren te geloven in het totale kwaad, mensen die de hoop op betere tijden wakker houden.
Clara gebruikte beeldend materiaal om de getroffen gemeenschap in hun Amsterdamse omgeving neer te zetten. De bebouwing is herkenbaar, maar ook de mensen, die afwisselend als individu of anoniem in grote groepen zijn weergegeven. Kleine kinderen, oude mensen, jonge mannen, sterke vrouwen, invaliden. De teksten geven onwaarschijnlijke details, de tekeningen niet minder. Zoals de huissleutels die ‘in bewaring’ gegeven moesten worden of kinderwagens die overbodig zijn geworden.
Belangrijk element zijn ook de treinen. Letterlijk -haar moeder werd afgevoerd met de laatste trein die naar Auschwitz vertrok- en als metafoor voor het totale proces van deportatie en vernietiging: ‘als de trein eenmaal rijdt, is deze moeilijk tot stilstand te brengen’.
Maar ook op abstract niveau. Wanneer de tekeningen naast elkaar als een fries geëxposeerd worden ziet men duidelijk een grafische cadans, een doorlopend patroon waarin het voortdenderende karakter van de vernietigingsoperatie voelbaar is.
Een laatste element is van symbolische aard. Dat zijn de dreigende zwarte vogels -soms de Duitse adelaar, soms vluchten zwarte kraaien- die keer op keer door het beeld vliegen.
Kijk hier voor meer informatie over dit object
201 keer bekeken