Om het welzijn van de Berg van het Water

Rondom het natuurreservaat wonen slechts een aantal boerenfamilies, campesinos, zoals zij hier worden genoemd. Zij leven van veeteelt en de productie van melk.  Behalve goed gevulde zwart met witte koeien en de campesinos leeft er een enorme verscheidenheid aan dieren in het natuurgebied, en telt het een grote variëteit aan lokale plantsoorten. Maar sinds kort heeft het reservaat er een nieuwe bezoeker bij. Deze bezoeker komt van ver en is voorlopig van plan nog even te blijven. De Chinees/Canadese multinational Nexen is namelijk op zoek naar gas. De multinational gaf de campesinos een gemeenschappelijk gebouw cadeau, una casa cooperativa, waar zij gezamenlijk de melk van hun koeien kunnen verwerken en stallen. Deze vrijgevigheid had natuurlijk wel zijn prijs, en in ruil voor de gift verleenden de campesinos hun medewerking aan “fracking” proeven. Fracking is een omstreden techniek om tot diepere grond door te kunnen dringen met gasboringen. Door kleine ontploffingen in de aarde op te wekken met chemische stoffen ontstaan kleine scheurtjes in de aarde waardoor gas geëxploiteerd kan worden. De campesinos waren echter niet ingelicht over de mogelijke negatieve gevolgen die een dergelijke risicovolle praktijk met zich meebrengt.

Totdat er twee jonge meiden, werkzaam in het aangrenzende dorp Guasca, aan de deur klopten. Zij vertelden hen dat het boren van gas kan leiden tot uitdroging van de grond waarvan zij leven, vervuiling van het water waarvan niet alleen zij, maar heel Bogotá wordt voorzien, het uitsterven van lokale flora en fauna, en tot slot, een beroep op de grond van hun eigen kleine finca, de boerderij waar zij hun hele leven wonen.  De twee jonge meiden, Luisa en Deka, maken deel uit van een artistiek collectief, AsoComún Fortaleza de la Montaña, dat zich inzet voor het bewustzijn en bescherming van de ecologie in de regio Páramos. Al eerder waren zij  langs geweest in het reservaat om de school van de kinderen te schilderen. Toen zij de campesinos hadden ingelicht over de negatieve gevolgen van  fracking, vroegen de campesinos, “waarom komen jullie niet terug om al onze huizen te schilderen?”.

En zo geschiedde. Zij trommelden zo’n vijfentwintig artiesten uit Bogotá op en brachten hen voor een weekend onder in het reservaat. Hier sliepen zij in de huizen van de campesinos, die hen eveneens van eten en drinken voorzagen. De muurschilderingen die zij daar realiseerden, beelden stuk voor stuk de rijke biodiversiteit van het reservaat af. Op deze manier proberen de artiesten het mijnbouw bedrijf duidelijke te maken wat er echt toe doet in het reservaat. Of in de woorden van één van de buurtbewoonsters, “zij [de muurschilderingen] geven leven aan de dingen die wij belangrijk vinden”. Een anderen campesino vertelden mij dat het een stille manier van protest is, om te laten zien dat ze het niet eens zijn met de plannen van het petroleum bedrijf. “Zij en wij, laten zien dat we houden van het plattenland en niet willen dat het vernietigd wordt”.

Een “stille” manier van protest. Hier slaat hij de spijker op zijn kop. Nergens is een slogan of afbeelding te vinden die het bedrijf openlijk aan de schandpaal hangt. Geen tekst die eist dat het bedrijf vertrekt uit het reservaat, of hen beschuldigt van vervuiling. Ik kon het daarom ook niet laten om na afloop vraagtekens te zetten bij de effectiviteit van het protest. Zal de multinational er überhaupt wel acht op slaan? Maar een vriendin in Bogotá herinnerde mij er aan dat ik niet moest vergeten dat we ons in de context van Colombia begeven, waar mensen maar al te goed weten wat de gevolgen kunnen zijn van een luid en openlijk protest. Zij vertelde mij dat niet alleen mensen vermoord worden of “verdwijnen” vanwege de drugshandel, guerrilla of paramilitaire. Maar dat ook zij die zich openlijk uitspreken tegen deze miljarden business, het risico lopen dit met hun leven te bekopen. Het Chinees/Canadese mijnbouw bedrijf is zeker niet de enige die zich in Colombia heeft gevestigd. Vele gronden in Colombia, ook de heuvels in het zuiden van Bogotá, worden geëxploiteerd voor het gewin van mineralen. En bijna niets van de opbrengst blijft binnen de landsgrenzen van Colombia. De desastreuze gevolgen voor grond en bewoners wél.

In deze context, waar mensen wel twee keer nadenken over het uiten van kritiek, heeft dit “stille” protest misschien wel een grotere politieke impact dan ik dacht. Niet alleen voelen de campesinos zich gesterkt door de muurschilderingen die het belang van de biodiversiteit voor de bewoners zichtbaarheid verlenen, maar ook door de aanwezigheid van een groep jonge stadsmensen die laten zien dat ook zij om het plattenland geven. Daarnaast blijven de muurschilderingen niet verscholen tussen de groene bergen. De muurschilderingen, een medium van communicatie, zijn op hun beurt weer vastgelegd met andere media. Deze foto’s, video’s, blogs, of korte berichtjes van protest, hebben een afterlife op social media, en bereiken zo een veel groter publiek.

“Hoe kan je je verzetten tegen een bedrijf met zoveel macht?”, vroeg Deka mij. “Door een zo groot mogelijk draagvlak te vinden van mensen die het wat kan schelen”, was wat zij mij antwoordde. Op die manier, hoop ik dat dit blog ook zo z’n steentje bij kan dragen, en het bereik van dit, letterlijk, esthetische protest vergroot.