foto Wil F. Leijns, Collectie Nederlands Fotomuseum Rotterdam
Op maandag 7 mei 1945 waren vroeg in de middag honderden Amsterdammers naar de Dam gekomen om de Canadese bevrijders te begroeten. Het draaiorgel ‘Het Snotneusje’ stond midden op de Dam en zorgde voor een muzikale omlijsting. Rond drieën ontstonden schermutselingen tussen Duitse soldaten, die zich officieel al hadden overgegeven, en de Binnenlandse Strijdkrachten. Vanuit het gebouw van De Groote Club, op de hoek van de Dam en de Kalverstraat, schoten de Duitsers op de menigte. In paniek renden mensen de zijstraten in. Velen zochten dekking achter het draaiorgel en overleefden de beschietingen. Het orgel is sinds 1992 in de collectie van het Amsterdam Museum opgenomen.
Monument voor de slachtoffers
Volgens de officiële cijfers vonden 22 mensen de dood en raakten ruim 100 mensen gewond. Enkele jaren geleden is de Stichting Memorial 2015 voor Damslachtoffers 7 mei 1945 een uitgebreid onderzoek naar de slachtoffers gestart. Ze deed bronnenonderzoek en zette bij haar naspeuringen social media in. Op deze manier hebben inmiddels 31 slachtoffers een naam en een gezicht gekregen.
Ontwerp van het monument op de Dam - Studio Moniker
De stichting heeft het initiatief genomen voor een monument ter nagedachtenis aan de slachtoffers, gewone Amsterdammers die de dood vonden op de dag, die een bevrijdingsdag had moeten worden. Het monument wordt vandaag rond 15.00 uur officieel onthuld: 31 namen in graniet, op de stenen van de Dam. Ook het draaiorgel Het Snotneusje zal aanwezig zijn.
Het Snotneusje anno 1992
Het Snotneusje
Het orgel werd na de gebeurtenissen op de Dam opgelapt om weer dienst te doen bij de firma Perlee. Later wordt het orgel verbouwd, zodat het er nu anders uitziet dan in 1945. In 1992 is het draaiorgel in de collectie van het Amsterdam Museum opgenomen.
Zonder ‘Het Snotneusje’ zouden er meer slachtoffers zijn gevallen. Nu drongen de kogels slechts in het draaiorgel. Bij een latere opknapbeurt is een paar van deze kogels teruggevonden. De kogels zijn bij de restauratie in 1992 uit Het Snotneusje verwijderd. In het binnenste van het orgel zit nog steeds één kogel, die niet te verwijderen is zonder het orgel te beschadigen.
Filmbeelden
Op de filmbeelden van de dramatische middag op de Dam is ook 'Het Snotneusje' te zien
