Het Grachtenfestival

Alles ziet er anders uit vanaf het water. Vandaar dat ik met veel plezier meevoer met een rondvaart voor gevorderden: geen tochtje langs scheefstaande grachtenpanden, een oud VOC-schip of de Magere Brug, maar een route door het Oostelijk Havengebied.

De tocht begint langs het indrukwekkende Scheepvaarthuis aan de Prins Hendrikkade. Het gebouw is één van de oudste voorbeelden van de Amsterdamse School en kan gezien worden als een totaalkunstwerk. Niet alleen is veel aandacht besteed aan de architectuur van het gebouw, ook ligt er veel nadruk op versieringen. Dit is te zien aan de vele beelden op de gevel en de grote glas-in-loodramen. Ooit kon men in dit gebouw de tickets kopen voor een reis naar Indië, Amerika of andere verre bestemmingen. Nu huist hier het luxe Amrath hotel.

De tocht gaat verder langs moderne gebouwen. Zo varen we langs het Muziekgebouw aan het IJ en de pakhuizen langs de Veemkade. De gids, Wendeline Dijkman, legt uit dat krakers een belangrijke rol hebben gespeeld bij het behoud van de pakhuizen. Zij woonden in de oude gebouwen en brachten de gemeente op het idee om de panden niet te slopen, maar te behouden voor kantoren en woningen. Vanaf het water in de zomerzon lijkt dit zó logisch: wat moet dit een fantastische plek zijn om te wonen of te werken.

Dan een ander bijzonder gebouw: het Lloyd Hotel. Dit is de plek waar tijdens de vorige eeuw vele vluchtelingen uit Oost-Europa met de boot aankwamen. De passagiers werden opgevangen in het Lloyd Hotel en vervolgens gekeurd: mensen met een ziekte kwamen bijvoorbeeld op de medische afdeling, mensen met luizen of ander ongedierte werden doorgestuurd naar het ‘ontsmettingsgebouw’. De reizigers hadden vaak als einddoel Zuid-Amerika en moesten in Amsterdam vaak enkele dagen of zelfs weken wachten op hun aansluiting. In de tussentijd was het voor hen verboden om het Lloyd Hotel te verlaten.

Terug naar het heden bij het KNSM-Eiland. Vanaf het water valt vooral het woongebouw Barcelona op. Je ziet hier een groot raster van zwarte vierkanten. Elk vierkant stelt een huiselijk tafereel voor. Op de ene plek komt zo een stukje neus tevoorschijn vanachter de gordijnen, op de andere plek zien we hoe er koffie wordt ingeschonken en weer verder steekt iemand een pijp op. Ook leuk is Sporenburg: vanaf het water is goed te zien hoe bewoners vrij gelaten zijn om hun eigen huis te ontwerpen. Door steeds dezelfde afmetingen en rooilijn te hanteren heeft alles, ondanks de diversiteit, een uniforme uitstraling.

Een rondvaart is geen rondvaart zonder een bijzondere anekdote. Op de terugweg komen we langs Sea Palace, het drijvende Chinese restaurant. Wendeline vertelt dat dit een kopie is van een restaurant in Hong Kong. Het heeft een capaciteit van 800 man, zei men bij de bouw. Tijdens de opening waren 800 man uitgenodigd, maar het restaurant begon toch te zinken. Wat bleek? Het gebouw is ontworpen naar Aziatische maatstaven, maar Nederlanders zijn net iets groter en zwaarder dan de gemiddelde inwoner van Hong Kong. Dus momenteel worden maximaal 700 gasten toegelaten tot Sea Palace.

Al met al heb ik mijn ogen uitgekeken tijdens deze rondvaart. Goed om te weten is dat de architectuurtocht in principe elk jaar in het programma van het Grachtenfestival zit.
Deze tocht gaat overigens niet alleen door het Oostelijk Havengebied, maar ook door andere delen van de stad. Lang leve Amsterdam en lang leve de grachten!