De witkar: zijn tijd ver vooruit

Schimmelpennink was één van de oprichters van Provo, een rebelse tegenbeweging die zich in de jaren zestig afzette tegen de gevestigde orde. Provo was onder meer fel gekant tegen de consumptiemaatschappij en de consequenties die deze moderne manier van leven met zich meebracht. Zo kregen destijds steeds meer gezinnen een auto, met alle gevaarlijke en vervuilende gevolgen van dien. De leden van Provo uitten hun onvrede door middel van extravagante happenings rond het beeld het Lieverdje op het Spui, evenals door het bedenken en opzetten van nieuwe initiatieven aan de rand van de maatschappij.

Als oplossing voor de luchtvervuiling en toenemende verkeersproblematiek introduceerde Schimmelpennink in 1968 de witkar. De witkar was een klein, hoog wagentje met drie wielen, twee zitplaatsen en als meest revolutionaire onderdeel een 24 volt elektromotor. Hiermee was de witkar de eerste elektrische auto in Amsterdam. De auto reed op een accu, die opgeladen moest worden en dus geen uitlaatgassen produceerde.

Ook modern was het gebruik van de auto. De witkar was namelijk niet te koop, maar werd gedeeld door middel van een verhuursysteem. Voor een basisbedrag van 25 gulden werd men lid van de Coöperatieve Vereniging Witkar, waarna men van de wagentjes gebruik kon maken. Daarnaast betaalde men een klein bedrag per ritje, dat automatisch van de rekening afgeschreven werd. In 1974 opende het eerste witkarstation op het Amstelveld, waar men de auto kon ophalen en weer inleveren. In de jaren erna volgden nog enkele andere stations verspreid over het centrum.

De witkar kende echter ook nadelen. Zo was de maximumsnelheid slechts 30 kilometer per uur en kon er maar een half uur in gereden worden, voordat de accu opnieuw opgeladen moest worden. Mede hierdoor bleven het nut en de populariteit van de witkar redelijk beperkt. Aan het eind van de jaren zeventig reden er slechts 35 witkarren door de stad; een stuk minder dan de 1200 die Schimmelpennink oorspronkelijk voor ogen had. In de jaren tachtig zijn de wagentjes langzaam uit het straatbeeld verdwenen.

Witkar anno nu

Schimmelpennink heeft zijn droom echter nog lang niet opgegeven. Op dit moment is hij bezig met de heroprichting van de Witkarcoöperatie. Een initiatief dat, in deze tijd waarin autobezit en –gebruik in Amsterdam sterk ontmoedigd wordt, waarschijnlijk betere kans van slagen heeft dan in de seventies. Tenminste, als de witkar weet op te boksen tegen grootheden als Greenwheels en Car2Go. De historische waarde heeft hij in ieder geval mee.

Een originele witkar is op dit moment op de zolder van het Amsterdam Museum te zien. Stap erin en ervaar hoe het is om in dit bijzondere wagentje door de stad te rijden!

Zie ook:

• Er gloort weer hoop voor de witkar: het kan, het moet en het zal, het Parool, 31 maart 2017.