Baruch de Spinoza is de beroemdste Nederlandse filosoof: gezichtsbepalend voor de geschiedenis van het westerse denken. In zijn meesterwerken Tractatus theologico-politicus en de Ethica spreekt hij zich uit voor kritisch denken, tolerantie, democratie en vrijheid van meningsuiting. Bij Spinoza staat God niet buiten de schepping. Zijn ideeën maken hem voor religieuze instituties en politieke autoriteiten omstreden, ook in de relatief vrijzinnige Republiek. Verbannen uit de joodse gemeenschap vindt Spinoza een nieuwe kring van vrienden in de Rijnsburger Collegianten, inclusief zijn doopsgezinde uitgever Jan Rieuwerts.
Kritisch denken en kijken liggen bij Spinoza in elkaars verlengde: hij verdient zijn dagelijks brood als lenzenslijper.