“Open Monumentendag Amsterdam sluit de viering van 400 jaar grachten groots af tijdens de landelijke Open Monumentendag. Rond het thema 'macht & pracht' openen ruim 50 panden, bijna allen gelegen in de Amsterdamse grachtengordel, hun deuren.” Zo luiden de eerste zinnen in het programmaboekje van dit evenement, dat plaatsvindt op 14 en 15 september. Dé beelddrager in de publiciteit rond dit weekend is een schilderij van het Amsterdam Museum (te zien in zaal 6): Allegorie op de uitbreiding van de stad Amsterdam door Nicolaes Berchem (1653-1673). In deze blog gaat Tom van der Molen in op de beeldtaal in deze voorstelling.
#020today: Open Monumentendag 2013
Schilderij van Berchem gebruikt als promotiebeeld
In 1662 werd door het stadsbestuur het plan van de Vierde Uitleg aangenomen, die Amsterdam zijn kenmerkende halvemaanvormige grachtengordel zou geven. Voor Berchem was dit een reden om een allegorische lofzang op de uitbreidende stad te schilderen.
De vrouw in het wit, met de plattegrond in haar hand, is de Amsterdamse Stedenmaagd. Aan haar voeten verbeelden riviergoden de Amstel en het IJ. Links is de zeegod Neptunus te zien. De vrouwenfiguur op de schelp met de overvolle hoorn is de Overvloed. Berchem suggereert hiermee dat de rijkdommen Amsterdam bereiken via de handel over zee en dankzij de ligging aan de Amstel en het IJ. Rechts leunt Minerva, symbool voor de wijsheid, met achter haar de Waarheid. De Stedenmaagd heeft haar blik gericht op oppergod Jupiter en zijn vrouw Juno, die juist opstaat uit haar door pauwen getrokken rijtuig.
Rechts achterin het schilderij zijn nog andere Olympische goden te herkennen. Bovenin het schilderij blaast de Faam de roem van Amsterdam naar alle windstreken, gesymboliseerd door blazende kinderkopjes. Net achter deze groep is Iris afgebeeld, Juno’s boodschapper, die de grootsheid van Amsterdam in het universum zal verkondigen.
De plattegrond in de hand van de Stedenmaagd is er één van Daniël Stalpaert, waarop de uitbreiding van Amsterdam al is ingetekend.
Klik hier voor meer informatie over dit object.
765 keer bekeken