Veranderingen in de Indische buurt

Het Meubelpaleis op de hoek van de Molukkenstraat en de Eerste Atjehstraat, 1972

Vanaf de jaren zestig liep de Indische buurt leeg. Veel bewoners verhuisden naar Purmerend en Almere. Door het verdwijnen van klanten sloten in de jaren zeventig veel winkels, waaronder Het Meubelpaleis in de Molukkenstraat.

De Buurtwinkel in de Molukkenstraat 74, 1982

In 1980 kraakte het buurtoverleg Indische buurt het lege winkelpand van Het Meubelpaleis en ze noemden het ‘De Buurtwinkel’. Het werd het vergaderlokaal voor de huurdersvereniging en andere actiegroepen en er kwam een kindercrèche.

De ‘Billen van Wijdeveld’, hoek van de Insulindeweg en de Celebesstraat, jaren twintig

In de tijd dat de Indische buurt gebouwd werd, was de stijl van de Amsterdamse School populair met zijn ronde vormen van baksteen. Dit gebouw van architect Wijdeveld had als bijnaam de ‘Billen van Wijdeveld’. Onderin was de winkel van M. Andrejevitch in ‘koloniale waren’, zoals koffie, thee en specerijen.

Gebouw van Architectenbureau Duinker en Van der Torre, hoek Insulindeweg en de Celebesstraat, 2007

De renovatie van het beroemde gebouw van Wijdeveld zou erg duur worden en daarom werd het gesloopt. De architecten hebben een torentje ontworpen, als een herinnering de ‘Billen van Wijdeveld’. Onderin kwamen weer winkels en ook een moskee.

Javastraat, 1920

De Javastraat, een van de doorgaande straten in de Indische buurt, is tamelijk breed, vergeleken met de andere straten in de buurt. Er waren veel winkels in eerste levensbehoeften. Vroeger was uitstallen van de koopwaar op straat verboden. De hele dag kwamen er venters door de straat met onder andere melk en brood.

Javastraat, 2007

Bij de herprofilering van de Javastraat zijn veel van de bomen gesneuveld. Tegenwoordig is het toegestaan om producten uit te stallen op de brede stoepen. Dat is een goede manier om klanten te lokken. Winkeliers die buiten de toegestane ruimte gaan, riskeren een boete.

Sluiting wegens drugsoverlast, 1990

Op 12 oktober 1990 werd Surinaams-Javaans-Indisch eethuis ‘Warung Annie’ op Javastraat 99 gesloten wegens drugsoverlast. Ook tegenwoordig worden nog regelmatig zaken gedwongen te sluiten. Zo sloten in december 2010 verschillende panden in de Javastraat, na constatering van witwaspraktijken.

Mevlana Turkse specialiteiten, 2011

Tegenwoordig zit op nr. 99 restaurant Mevlana. De horeca in de straat wordt voornamelijk gedreven door Turkse ondernemers. Niet alleen Mevlana, Beyzadem en Derya hebben Turkse eigenaars, maar ook de uitbaters van het Italiaanse restaurant Lago Magiore zijn van Turkse afkomst.

Leegstaande winkel, 1991

De winkelier van nummer 115 is vertrokken naar elders. Leegstand is funest voor een winkelstraat, omdat lege etalages een weinig aanlokkelijk beeld bieden. Ook tegenwoordig staan regelmatig winkels in de Javastraat leeg.

Licht en Meubels, 2011

Sinds 2010 zit ‘Licht en Meubels’ op deze plek. Eigenaar Erik Vos kon voor een schappelijke huur terecht, omdat woningbouwvereniging De Alliantie het winkelaanbod wil verbreden. Inmiddels is de zaak uitgebreid tot 170 m2.

Model-Strijkinrichting “het Oosten”, omstreeks 1910

Te zien aan de etalage van de strijkinrichting van Woertman op Javastraat 12 woonden er behoorlijk wat ‘witte boorden’ in de nieuwe buurt. Witte boorden was de aanduiding voor mannen met een kantoorbaan. Het was gebruikelijk dat kinderen meehielpen in een winkel, bijvoorbeeld door de gestreken was te bezorgen bij de klanten.

Eurowinkel, 2011

Nu zit op nummer 12 de Eurowinkel. Daar zijn allerhande producten voor één euro te koop. Vacancy chain noemen economen het fenomeen dat nieuwe ondernemers, soms met erg weinig kapitaal, de plek innemen van winkeliers die failliet zijn gegaan of met pensioen gaan. Dankzij deze ‘stoelendans’ verandert de straat voortdurend.

Tabakszaak, 1956

Op nummer 72 zat in 1956 een tabakszaak. De foto is gemaakt door een fotograaf van de afdeling reclametoezicht van de gemeente. Dankzij de afdeling Reclametoezicht, die controleerde of reclame niet te opzichtig was, zijn veel winkelfoto’s in het Stadsarchief terecht gekomen.

Fred´s Tabakshop, 2011

Soms is er sprake van grote continuïteit. Al zeker 50 jaar wordt in dit pand tabak verkocht. Fred zit er ook al 24 jaar. Zijn assortiment is heel wat ruimer geworden dan dat van zijn voorgangers: hij verkoopt snoep, tijdschriften en OV kaarten. Buiten is een pinautomaat en binnen kan men via Western Union geld overmaken naar het buitenland.

Wolboetiek Oost, 2002

In de jaren zeventig werd het mode om winkels ‘boetiek’ (van het franse boutique) te noemen. In 2002 sloot de Wolboetiek omdat de eigenaar een dramatische huurverhoging aankondigde: van € 390 naar € 1590.

Breien voor de buurt, 2002

Op zaterdag 30 november 2002 kwamen raadsleden van verschillende partijen en PvdA parlementariër Gerdi Verbeet (in het midden met rode sjaal) gezamenlijk breien voor de Wolboetiek. Ze voerden actie tegen de exorbitante huurverhogingen, die het winkelaanbod in de Javastraat dreigen te verschralen. De eigenaar weigerde de petitie met handtekeningen aan te nemen.

Bollywood Plaza, 2011

Op de plek van de Wolboetiek zit nu Bollywood Plaza. Naast veel Turkse ondernemers zitten er ook een aantal Indiase ondernemers in de Javastraat, waaronder de eigenaars van Bollywood Plaza en het ernaast gelegen City Silks.

De poelierzaak van H.H. Wiereijn, 1991

Op Javastraat 46 zat de poelierzaak van Wiereijn. Inmiddels is er geen enkele poelier meer in de Javastraat. Ook in de rest van Amsterdam is het aantal poeliers dramatisch teruggelopen van 93 in 1980 tot 5 in 2010.

Slagerij Basirco

Op nummer 46 zit tegenwoordig slagerij Basirco. Van oudsher zaten er veel slagers in de Javastraat, wellicht vanwege de nabijheid van de Veemarkt en het slachthuis. Tegenwoordig zit er nog één Nederlandse slager in de straat. Er zijn vijf Islamitische slagers die ook groente en fruit verkopen.