Tijdens de druk bezochte plechtigheid op 11 september 1913, op het terrein van de IJsclub (dat we nu het Museumplein noemen), werd de vlag geschonken door de Koninklijke Nederlandse Vereniging "Volksweerbaarheid”. De gebeurtenissen van die dag zijn een dag later uitgebreid beschreven in de krant Nieuws van den Dag.
We lezen daar over de bijzonder scherpe woorden waarmee de beruchte luitenant-generaal J.B. van Heutsz de plechtigheid opende en waarin hij vaststelde dat de Nederlandse bevolking de voorgaande jaren flink tekort was geschoten in die “Heilige ons door de Grondwet opgelegden plicht” om ons weerbaar in te zetten. Dat wij de onafhankelijkheid konden vieren was volgens Van Heutsz “niet te danken aan de algemeene enthusiaste medewerking van alle Nederlanders om zich in vredestijd met ernst voor te bereiden voor de taak die in oorlogstijd hun plicht is: het met de wapens in de hand handhaven van hun grootste bezit, hunne onafhankelijkheid.“
Na deze pittige toespraak betrad A.E. Dudok van Heel, voorzitter van de Vereniging “Volksweerbaarheid”, het spreekgestoelte om de symbolische betekenis van de Onafhankelijkheidsvlag uit de doeken te doen. Voorafgaand aan de overdracht werd aan burgemeester Röell verzocht te verklaren aan het verzoek te voldoen de vlag tijdens grote nationale feesten van de hoogste toren van de hoofdstad te laten wapperen – in 1913 was dat nog de Westertoren. Vervolgens diende ook generaal Fabius te beloven om de opdracht te aanvaarden deze driekleur ook “[…] – moest het wezen – te doen hijsen in oorlogstijd van de toren die de Keizerskroon draagt en haar alzó te doen zijn het teken dat Nederland ook in de ure des gevaars zich op zijn hoofdstad kan betrouwen.”
Uiteindelijk werd een grote stoet gevormd om de vlag triomfantelijk naar de Westermarkt te brengen, “waar zij onder het gejuich der menigte en het beieren der klokken op den Westertoren zou [worden] gehesen”…
De hele ceremonie is nog te aanschouwen in een mooi filmpje, helaas zonder geluid.
Zover wij weten is de onafhankelijkheidsvlag al in hetzelfde jaar opgenomen in de historische collectie van de Stad Amsterdam en heeft het nooit meer de Westertoren mogen sieren – alle beloftes ten spijt. Volgens onze documentatie en bij opnieuw bekijken werd duidelijk dat het materiaal van de zijden vlag al geruime tijd te zwak is en allerlei kleine scheurtjes vertoond. Conclusie: déze vlag zal zijn ‘heilige’ taak niet langer kunnen waarmaken.
Onafhankelijkheidsvlag, 1913 (detail)