#020today: IJsvermaak bij Noorderkerk

Donkere wolken pakken samen boven de Noorderkerk, het eerste Amsterdamse godshuis van na de Reformatie, dus zonder katholieke oorsprong. De kansel staat er centraal en de strenge vermaning van de predikant tegen een buitensporig leven galmt nog na in de vier kruisbeuken. Daarbuiten, op het ijs van de Prinsengracht, wil die waarschuwing maar niet beklijven en kletteren de teerlingen in de dobbelbak (op foto hieronder in rechter benedenhoek).

Dobbelen om geld was niet toegestaan. Ter Gouw schrijft er over in De Oude Tijd: ‘De Heeren van den Gerechte maakten keuren, waarbij ‘t dobbelen verboden werd in hun stad en jurisdictie en nog een mijl in ‘t ronde, te land en te water ; — maar vermits ‘t ijs noch land noch water was …’ Zo wordt er het op het ijs het een en ander door de vingers gezien en vormt de verkoop van mosselen op deze ‘vrijmarkt’ ook al geen probleem (foto hieronder links beneden). Als tolerantie je handelsmerk is kun je als stadsbestuur toch geen aanstoot nemen aan wat onschuldig vermaak en een kleine bijverdienste …

Ongestoord zwieren schaatsers van het ene op het andere been. Twee langgerokte dames en een heer rijden aan de stok. Zorgzame mannen bezorgen hun echtgenoten of dochters een ‘rondvaart’ in de duwslee. Aan de half gesmolten sneeuwresten te zien heeft het wat gekwakkeld en is het daarna weer gaan vriezen. Een baanveger heeft goed werk verricht.

Er kan worden gereden, maar het is zeker nog geen paardenijs. Gunstige omstandigheden voor een beetje schaatsplezier binnen de veste, nu de baan nog niet is gebroken door de waterschuiten van de brouwers of versplinterd en vervuild door de knollen met scherp beslagen hoeven en hun drollen.

Dit schilderij is momenteel te zien in de Cromhouthuizen.

Het boek ‘Acht eeuwen schaatsen in en om Amsterdam’ is o.a. verkrijgbaar in de
Museumshop van het Amsterdam Museum en bij Verzamelkring De Poolster.