Ferdinand Oldewelt (1857-1935), De optocht van ‘De Nassau’s in de Nederlanden’, 1888
Historische optocht van Nassau’s door de stad
De volgende dag, zondag 2 september, volgde een optocht door de stad. De deelnemers, gekleed als historische figuren uit vele eeuwen verzamelden zich achter het Rijksmuseum. Groepen werden samengesteld rond alle belangrijke Nassau’s. Het Algemeen Handelsblad doet verslag:
“Geleidelijk werden de groepen gevormd en namen de deelnemers hunne plaatsen in. Er komt orde in den chaos. Graaf Otto van Nassau uit de vierde eeuw, mag niet meer praten met graaf Lamoraal van Egmond uit de zestiende , en de morgengroet, dien Jacob Simonsz de Rijck aan Frederik Hendrik wil brengen, wordt als een anachronisme belet. De eeuwen worden gerangschikt. De ruiters zetten zich in beweging.”
We zien deze tocht op een schilderij van Ferdinand Oldewelt over het Sophiaplein (tegenwoordig Muntplein) trekken. De stoet komt van het Rokin het plein oprijden. Op de achtergrond is de Nederlandse Bank (het tegenwoordige gebouw van het Allard Pierson Museum) te zien. Op het plein aangekomen slaat de optocht rechtsaf het Singel op richting Koningsplein.
Fotograaf onbekend, Historische optocht op 2 september 1888 ter gelegenheid van de verjaardag van Prinses Wilhelmina, 1888. Stadsarchief Amsterdam
Getuige het krantenverslag liep de stoet echter in de andere richting! Ook op een foto, die in het Stadsarchief bewaard wordt gaat de stoet net de andere kant op. Oldewelt baseerde zijn schilderij naar alle waarschijnlijkheid op deze foto, maar nam dus grote vrijheden met wat hij van de stoet afbeeldde. Op andere plekken neemt hij weer uiterst minutieus de details van de foto over, zoals de wagen van bierbrouwer Heineken, de winkels op de achtergrond en de houding en kleding van figuren op de voorgrond.
Frederik Hendrik’s Gouden Eeuw (zonder Rembrandt)
Door de vrijheid die de schilder zich veroorlooft, kunnen we dus slechts met de nodige voorzichtigheid proberen vast te stellen welk onderdeel van de stoet hij heeft vastgelegd. Het lijkt er op dat dit de zevende groep was, die het tijdvak van Frederik Hendrik uitbeeldde. In de koets zou dan degene zitten die Amalia van Solms voorstelde. Na de edellieden volgden een forse groep met zeehelden, achter hen liepen de overige beroemde figuren uit de Gouden Eeuw: architecten, schilders en dichters, allen gespeeld door leden van de Koninklijke Letterlievende Vereniging Hooger sij ons Doel.
Pagina uit de officiële feestgids Prinsessedag 1888. Rembrandt ontbreekt tussen de schilders. Stadsarchief Amsterdam, Archief van de Vereeniging tot Veredeling van het Volksvermaak
Eén belangrijke beroemdheid ontbrak echter. Uit de krant van de dag ervoor:
“In den officieelen feestwijzer is verzuimd in de 7e groep Rembrandt bij de schilders op te nemen. De persoon, die deze figuur had willen voorstellen, heeft in dit verzuim aanleiding gevonden zich van den optocht terug te trekken.”
Een kinderfeestje op het Loo
En de kersverse 8-jarige zelf? Zij bleef die dagen in Apeldoorn:
“Voor prinses Wilhelmina werd gisteravond [31 augustus] ter eere van haar verjaardag op het lustslot Het Loo een kinderpartijtje gegeven. Wegens den gezondheidstoestand des Konings zullen te Apeldoorn geen openbare feesten plaats hebben.”
Thérèse Schwartze, Portret van Prinses Wilhelmina, 1888. Historische Verzamelingen van het Huis Oranje-Nassau