Museumbezoekers kiezen voor sociale woningbouw en groen

Je ziet het in één oogopslag: het vak ‘sociale woningbouw’ is zwart van de stickertjes. Als we uitgaan van één sticker per persoon, vonden ruim 700 mensen dit de belangrijkste vernieuwing in 19e-eeuws Amsterdam. Het Vondelpark is met zo’n 450 stickers een goede tweede. Het Prinsengrachtziekenhuis eindigde met ruim 250 stickers op nummer drie. Van Eeghens museale projecten kregen geen apart stemvak maar werden wel op een aantal kaartjes door bezoekers genoemd: Rijksmuseum, Stedelijk Museum en het Amsterdam(s Historisch) Museum (in 1926 afgesplitst van het Stedelijk). 

625 reactiekaartjes

In totaal lieten bezoekers 625 kaartjes achter op de reactiewand, vaak aangevuld met een of meerdere stickertjes. Ter relativering: van alle ingevulde kaartjes was ruim een derde niet relevant voor de gestelde vraag. Al waren ook veel van die kaartjes interessant, maar dan om andere redenen. Er zaten mooie complimenten bij aan het adres van het museum en diverse meer en minder geslaagde tekeningen (waaronder een joint, een piemel en twee Pikachu’s). Ook waren er diverse hartjes en liefdesverklaringen. Een van mijn favorieten: ‘Amsterdam improved since my girlfriend moved here’. 

Een andere bezoeker was kritisch: ‘Wat doen jullie met deze info? Lijkt me nutteloos hier wat in te vullen’. In antwoord op deze terechte vraag: dit blogje is wat we ermee doen. Nu de tentoonstelling weer is afgebouwd, maken we de balans op van alle reacties in de laatste zaal. Zo krijgen we een indruk welke onderwerpen leefden onder de bezoekers van deze tentoonstelling. Natuurlijk is het geen dwarsdoorsnede van de samenleving, alleen al omdat bijna de helft van de bezoekers toerist was. Maar het geeft wel een interessant beeld van de huidige dromen en zorgen over de stad.

Gedeelde ergernissen

Toen we onze vraag formuleerden dachten we zelf vooral aan historische vernieuwingen, met Van Eeghen in het achterhoofd. Maar dat is niet hoe de meeste bezoekers de vraag interpreteerden. ‘Welke vernieuwing vind jij het belangrijkst voor Amsterdam?’ bleek vooral een aansporing om aan te geven waar we ons nu druk om maken en wat we hopen voor de toekomst van de stad. De reacties waren zowel qua inhoud als taal zeer divers.

Bezoekers gebruikten de kaartjes onder meer om hun ergernissen te ventileren over onderwerpen als fatbikes, toeristen, de verlaging van de maximumsnelheid, en het gebrek aan openbare toiletten in de stad - zeker voor vrouwen. De meest genoemde ergernis is het zwerfvuil, dat sinds de invoering van statiegeld op blikjes in Amsterdam sterk is toegenomen. Dat is bewoners en bezoekers niet ontgaan, zoals blijkt uit twintig kaartjes met daarop een veelvoud aan stickertjes.

Betaalbare woningen en meer groen in de stad

Ook bij de kaartjes eindigde de sociale woningbouw bovenaan; met 47 kaartjes op een gedeelde eerste plaats. Drie voorbeelden uit de stapel: ‘Terug naar de volkshuisvesting. Leer van het verleden!’ en ‘Betaalbare woningen voor de normale mensen zodat iedereen er kan wonen. Dus dat het geen elitestad wordt. De ziel gaat uit Amsterdam’. Een Engelstalige bezoeker stelde kort maar krachtig: ‘Housing as a human right’.

Ook met 47 kaartjes geëindigd: de categorie ‘groen in de stad’. Daaronder vallen diverse kaartjes over het Vondelpark (misschien waren de stickertjes even op) en over volkstuintjes, maar vooral bondige teksten als ‘minder grijs meer groen’ (14 stickertjes op het kaartje) en ‘Meer bomen en struiken. Groen maken die stad!’ Een enkeling pakte het filosofischer aan: ‘Nature is the essence of life & is of primary importance for the development of the people; who can refresh their mind + body.’

In drie aan ‘groen’ gerelateerde categorieën pleitten vijf mensen voor gratis openbaar vervoer, tien voor een autovrije (binnen)stad en veertien bejubelden Amsterdam als fietsstad. 

Maak de wereld beter

Op de meeste kaartjes staan concrete voorbeelden van stedelijke ergernissen of verbeteringen. Maar er zijn ook 29 kaartjes die ingaan op het gedachtegoed van de ideale Amsterdammer. Daarop staan woorden als ‘tolleranza’ (tolerantie in het Italiaans), ‘noaberschap (groeten uit Doetinchem)’ en ‘Everyone is Equal!!’ (met twee uitroeptekens en 16 stickertjes). Of dat laatste kaartje door de 19e-eeuwse Van Eeghen geïnspireerd is kun je je afvragen. Maar de volgende twee reacties zouden hem uit het hart gegrepen zijn: ‘Maak de wereld Beter!’ en ‘Soms moet je voor elkaar zorgen.’

Zo is het.

Laura van Hasselt, gastconservator ‘Het Amsterdam van Piet van Eeghen’