#020today: Harddraverij OP DE ZAAN

Het had de hele winter nog amper gevroren toen op de avond van 6 januari 1838 de temperatuur in Amsterdam eindelijk onder nul dook. Wie een thermometer had kon het waarnemen, de rest voelde het aan den lijve. Professor G.A. van der Voort deed niet aan gevoelstemperatuur. Hij had voor zijn weerkundige waarnemingen bij de maatschappij Felix Meritis in Amsterdam de beschikking over een thermometer op de schaal van Réaumur.

Ruim een week later, het had nog geen moment gedooid, verschenen de eerste ijsberichten in het Algemeen Handelsblad. In een anonieme mededeling werd aangekondigd dat herberg ’t Kalfje al drie dagen bereikbaar was over de Wetering. Een baan over de Amstel was aanstaande. De winter begon echt wat voor te stellen.

Weer een dikke week later, op 24 januari - het had nog altijd niet gedooid - werd er een harddraverij voor paarden en arrensleden gehouden op de Amstel voor herberg ’t Kalfje. Kastelein J. Haverman had als prijs een zilveren ‘tabakskomfoor’ en als premie (2e prijs) een ‘schrijfgarnituur’ beschikbaar gesteld. Er waren veel deelnemers en ‘niettegenstaande de door den harden wind veroorzaakte strenge koude ook een groote menigte toeschouwers, waaronder vele dames.’ Volgens de tabel van de professor vroor het omgerekend weer 10 graden Celsius. Het moet indrukwekkend zijn geweest om al die fraaie arrensleden over de Amstel te zien sjezen.

(…)
Er zijn geen afbeeldingen bekend van harddraverijen op het ijs in of om Amsterdam. Dit tafereel op de Zaan geeft een indruk hoe het ook op de Amstel moet zijn toegegaan. Het paard ‘De Koningin’ van Adriaan van der Hoop gaat als winnaar over de streep.

Tot zover de citaten uit Acht eeuwen schaatsen in en om Amsterdam. Aardig nog te vermelden dat auteur Niko Mulder ook de exacte datum van de harddraverij op het schilderij heeft weten te achterhalen: 27 januari 1838. Deze wedstrijd werd namelijk twee dagen vantevoren aangekondigd in een advertentie in de Opregte Haarlemsche Courant (zie foto boven). Er was een extreem strenge vorstperiode aan vooraf gegaan: ‘weerkundige Buisman houdt het tijdvak van 11 tot 20 januari mogelijk op het koudste ooit gemeten’.

Het boek ‘Acht eeuwen schaatsen in en om Amsterdam’ is o.a. verkrijgbaar in de Museumshop van het Amsterdam Museum en bij Verzamelkring De Poolster.