Collectie Nederlandsche munten

Augustus Lopez Suasso

Dit een en ander deed mij juist den tegenovergestelden weg bewandelen, en – in den geest van onzen tijd handelende – mijne verzameling eene algemeene bekendheid geven.

Dit citaat komt uit het voorwoord van de catalogus die jhr. Augustus Pieter Lopez Suasso (1804-1877) van zijn muntenverzameling samenstelde. Hij voltooide het manuscript in het jaar van zijn overlijden. In 1878 werd het werk postuum uitgegeven. Met de catalogus en het latere legaat van zijn collectie, liet hij de stad Amsterdam een bijzondere erfenis na. Omdat Lopez Suasso over voldoende middelen en kennis beschikte, kon hij een prachtige verzameling Nederlandse munten aanleggen. Hij had oog voor het mooie, bijzondere en unieke en dat vinden we terug in zijn collectie.

Verzamelaarsechtpaar

Jonkheer Augustus Pieter Lopez Suasso stamde uit een rijke Amsterdamse Portugees-joodse familie. Zijn vader was dr. Diego Abraham Lopez Suasso (1778-1859), die in 1820 in de adelstand werd verheven. Aan geld had de jonge Augustus geen gebrek: al op zijn 28ste kon hij gaan rentenieren. Naast het familievermogen en onroerend goed, verkreeg hij zijn kapitaal door het bezit van aandelen in binnen- en buitenland, zoals bij de Nederlandse en de Engelse Bank en de Nederlandsche Spoorwegmaatschappij.

Augustus trouwde in 1860 met Sophia Adriana de Bruijn (1816-1890), een Amsterdamse koopmansdochter van burgerlijke komaf. Wanneer zij elkaar hebben leren kennen is niet duidelijk. Vanaf 1851 woonden ze in ieder geval op hetzelfde Amsterdamse adres. Zij was zonder beroep en werd waarschijnlijk door hem onderhouden. Haar afkomst en religie waren misschien bezwaarlijk voor de vader van Augustus Pieter, wat mogelijk de reden geweest kan zijn dat ze pas na diens overlijden in 1860 zijn getrouwd.

Het huwelijk bleef kinderloos. Reizen en verzamelen vulden de levens van het echtpaar. Zo nam hun huwelijksreis nam bijna één jaar in beslag. Ze ondernamen diverse reizen door heel Europa. Verzamelen zat beide echtelieden in het bloed. Augustus verzamelde vooral Nederlandse munten. Sophia Adriana verzamelde schilderijen, meubels en kocht zelfs de complete inboedel van het Broekerhuis, een museum in Broek in Waterland.

Vrij onverwacht stierf Augustus op 21 september 1877, een paar dagen nadat het echtpaar van een buitenlandse reis was teruggekeerd. In zijn testament verzocht hij zijn vrouw de muntencollectie te schenken aan de Amsterdamse bibliotheek. Zij schonk op 28 oktober 1887 de verzameling aan de stad Amsterdam. De collectie had op dat moment een waarde van 15.000 gulden, omgerekend rond de 150.000 euro.

Collectie Nederlandsche munten

Augustus Pieter Lopez Suasso verzamelde munten in de tijd dat de wetenschappelijke bestudering daarvan steeds meer aandacht begon te krijgen. Dat hij zeer serieus met zijn verzameling bezig was, bewijst onder andere de catalogus die hij daarover schreef. In het voorwoord zet Lopez Suasso de redenen uiteen. Hij signaleert dat veel verzamelaars zeer bijzondere stukken bezitten, maar die kennis niet delen met andere verzamelaars. De kennis der Muntgeschiedenis - zoals hij dat zelf noemt – kan daardoor niet worden vergroot. Lopez Suasso wilde zijn verzameling juist wel delen met de buitenwereld en zijn zeldzame stukken bekendheid geven.

Zijn collectie bevat vooral die 'Munten, welke na de Gentsche bevrediging, [Pacificatie van Gent] in 1576, tot heden toe in de voormalige Noordelijke Provincien geslagen zijn'. Alleen van het gewest Holland vielen ook munten van vóór 1576 onder zijn verzamelgebied. 

Het is opmerkelijk dat het leeuwendeel van de munten in zijn interessegebied pas gedurende zijn leven uit de dagelijkse circulatie en dus uit het betalingsverkeer verdwenen. Uiteindelijk werden in de jaren veertig van de negentiende eeuw de munten uit de eeuwen daarvoor definitief ingetrokken. De grote hoeveelheden oude munten die hierdoor tevoorschijn kwamen, leverden de eerste serieuze verzamelingen op en ook de eerste serieuze literatuur. Zo verscheen in 1848 het Muntboek bevattende de namen en afbeeldingen van munten geslagen in de zeven voormalig Vereenigde Nederlandsche Provincien door Pieter Verkade. Hij behandelde de periode van Lopez Suasso’s voornaamste aandacht, vanaf 1576.

Zeldzame stukken 

Juist in deze periode van ontwakende interesse in de Nederlandse numismatiek, had Lopez Suasso de middelen en kennis om een prachtige collectie munten op te bouwen. Blijkens zijn kasboek kocht hij regelmatig munten voor grote sommen geld. Er is niets gelogen aan zijn constatering in het voorwoord van zijn catalogus: 'Van deze munten….bezit ik verschillende zeldzame en enkele unieke exemplaren, die, bij wijze van proeven geslagen, mij….in de hand zijn gekomen…'. De collectie van Lopez Suasso bevat inderdaad verrassend veel bijzondere en zeldzame stukken. Zijn interesse voor unieke exemplaren blijkt uit een groot aantal afslagen in afwijkende formaten en metalen, maar in zijn collectie zitten ook doodgewone munten. 

Zo kocht hij op de veiling bij G. Theod. Bom op 19 juni 1876 voor maar liefst 415 gulden en 51 cent, waaronder voor 80 gulden een zeer zeldzame rijksdaalder met de staande man en voor 53 gulden een gouden angelot uit 's Heerenberg. Hij noteerde dit bedrag voor Bom in zijn kasboek op 28 juni 1876. Twee keer zoveel als het maandelijkse huishoudgeld dat hij op 25 mei in zijn kasboek noteerde. En ook veel meer dan de 375 gulden die zijn vrouw op 12 juni kreeg om drie maanden door te komen. Zij zal het geld hebben gebruikt om onder andere juwelen en horloges te kopen. Een selectie hiervan is vanaf 10 november te zien in de tentoonstelling Goud! in het Cromhouthuis.

De muntencollectie van August Lopez Suasso bestaat uit ruim 1600 munten die op de collectie website van het Amsterdam Museum worden getoond.

Dit is de vierde blog in een serie blogs ter gelegenheid van de presentatie 'Amsterdamse munten en penningen'. Deze tentoonstelling was van 19 juli tot 12 november 2017 te zien in Museum Willet-Holthuysen. 

De tekst van deze blog is gebaseerd op de inleiding van het collectieboekje Nederlandse munten. Collectie Lopez Suasso, dat begin 2016 verscheen.