Hidden Histories

Vorig jaar kwam Jennifer Tosch naar Nederland om een cursus postcolonial studies te doen en op zoek te gaan naar sporen van haar eigen familieverleden. Haar moeder Cecilia Martha Reid kwam in 1948 vanuit Suriname naar Nederland om een opleiding te volgen. Ze overleed in 1991 op 56-jarige leeftijd en een groot deel van haar levensverhaal was voor haar dochter een ‘hidden history’. In het programma Wereldstad van AT5 vertelde ze haar verhaal. Ook in Het Parool verscheen een artikel.

Erfenis van de slavernij

In Nederland verbaasde Jennifer Tosch zich over de afwezigheid van plekken die zichtbaar herinneren aan het slavernijverleden en de aanwezigheid van zwarte mensen. Ik ontmoette Jennifer in oktober 2012 bij de oratie van Stephen Small. De kernboodschap van zijn verhaal was: “De erfenis van de slavernij kan worden geïdentificeerd door heel Nederland vandaag de dag, ook al is het op dit moment niet zo expliciet, niet zo zichtbaar, niet zo tastbaar als het zou kunnen zijn." Niet veel later bedacht de ondernemende Jennifer, die jaren in marketing gewerkt heeft, een manier om die Amsterdamse sporen zichtbaarder te maken: de Black Heritage Amsterdam Tour. Ze vroeg me voor haar 'board of advisors', samen met Lianne Leonora, Dienke Hondius, Valika Smeulders Artwell Cain, Frank Dragtenstein en Egbert Alejandro Martina. We maakten pilot tours mee, leverden informatie en discussieerden over de inhoud en aanpak.

Emotioneel

De tochten zijn soms emotionele belevenissen voor mensen die zelf voorouders hebben die ooit door Europeanen vanuit Afrika naar Amerika getransporteerd zijn. Maar ook Amsterdammers zonder dit verleden verbazen zich over zaken die ze eerder niet wisten of nooit gezien hadden. De tocht begint op de Dam en al wandelend naar de Singel, waar de boot klaar ligt, stopt het gezelschap bij de timpaan aan de achterkant van het Paleis (het vroegere Stadhuis van Amsterdam), dat zich laat lezen als een verheerlijking van de overzeese handel: de verschillende werelddelen komen hun producten overhandigen aan de Amsterdamse stedenmaagd.

Afrikaanse diaspora

Dan gaat de tocht verder per boot, die onder andere voert langs het West-Indisch Huis, het huis van de burgemeester (ooit de woning van slavenhandelaar Paulus Godin) en Museum Geelvinck-Hinlopen. De lange versie van de tocht eindigt bij het slavernijmonument van Erwin de Vries in het Oosterpark. Onderweg gaat het over de rol van Amsterdam, maar ook over de zwarte diaspora. Zo gaat het bijvoorbeeld over kruidenkenner Quassie of musicus Jimmy van der Lak, wiens mooie portret gemaakt door Nola Hatterman nu in het Stedelijk Museum hangt. Het woord diaspora (van het Griekse verstrooiing, uitzaaiing) staat voor de grootschalige verspreiding van een volk over verschillende delen van de wereld. Vroeger werd het meestal gebruikt in relatie tot het joodse volk, maar tegenwoordig wordt ook steeds vaker gesproken over de zwarte of Afrikaanse diaspora: de verspreiding van zwarte mensen over de wereld als gevolg van de slavenhandel en latere migratie.

Hidden histories

Wandelen langs de plekken die herinneren aan de geschiedenis van de Nederlandse betrokkenheid bij de (trans-Atlantische) slavernij kon al langer: op eigen houtje met behulp van de Museumapp van Ninsee of onder begeleiding van Maria Karg. Maar varend op een vintage boot en onder het genot van een drankje luisteren naar en praten over deze 'hidden histories' is wel een heel bijzondere manier om meer van deze Amsterdamse geschiedenis te ontdekken.

Ga voor meer informatie en boekingen naar de website van Black Heritage Amsterdam Tours.